جراحی پیوند قرنیه: چه زمانی لازم است؟
قرنیه یکی از حیاتی‌ترین اجزای چشم است که نقش اصلی در تمرکز نور روی شبکیه را بر عهده دارد. هرگونه آسیب یا بیماری در این بخش می‌تواند دید فرد را به شدت مختل کند. در برخی موارد، مشکلات قرنیه با دارو یا روش‌های ساده‌تر درمان می‌شود، اما زمانی که آسیب جدی‌تر باشد، جراحی پیوند قرنیه ضروری می‌شود. اما دقیقاً چه زمانی باید به سراغ این جراحی رفت؟ چه نشانه‌هایی دارد و روند آن چگونه است؟ در این مقاله همراه ما باشید تا جراحی پیوند قرنیه: چه زمانی لازم است؟ را بررسی کنیم.
پیوند قرنیه چیست؟
پیوند قرنیه (Keratoplasty) نوعی جراحی چشم است که در آن بخش آسیب‌دیده یا معیوب قرنیه با یک قرنیه سالم از اهداکننده جایگزین می‌شود. این جراحی می‌تواند به بهبود بینایی، کاهش درد و درمان بیماری یا آسیب قرنیه کمک کند.
چه زمانی به پیوند قرنیه نیاز است؟
پیوند قرنیه در شرایط خاصی تجویز می‌شود. در ادامه مهم‌ترین دلایل نیاز به این جراحی را بررسی می‌کنیم:
۱. قوز قرنیه (کراتوکونوس)
کراتوکونوس بیماری‌ای است که باعث نازک شدن و برآمده شدن قرنیه می‌شود. این تغییر شکل، دید فرد را به شدت تار و غیرشفاف می‌کند. در مراحل پیشرفته، استفاده از لنز یا عینک کافی نیست و پیوند قرنیه تنها راه‌حل باقی‌مانده است.
۲. کدورت یا زخم قرنیه
آسیب‌هایی مثل عفونت‌های شدید چشمی، ضربه، سوختگی یا زخم عمیق می‌توانند باعث کدر شدن قرنیه شوند. اگر این کدورت مانع دید واضح شود، پزشک جراحی پیوند قرنیه را پیشنهاد می‌دهد.
۳. مشکلات بعد از جراحی چشم
در برخی موارد نادر، جراحی‌هایی مثل آب مروارید یا لیزیک می‌توانند به قرنیه آسیب بزنند. اگر این آسیب‌ها شدید باشند و بینایی فرد را مختل کنند، پیوند قرنیه ضرورت پیدا می‌کند.
۴. بیماری‌های ژنتیکی یا دژنراتیو
برخی بیماری‌های ارثی مثل دیستروفی فوچس (Fuchs’ dystrophy) باعث از بین رفتن سلول‌های اندوتلیال قرنیه می‌شوند. در این شرایط، قرنیه متورم شده و شفافیت خود را از دست می‌دهد، که در نهایت به پیوند نیاز پیدا می‌شود.
۵. رد پیوند قبلی
اگر فردی در گذشته پیوند قرنیه داشته و بدنش آن را پس زده باشد، ممکن است نیاز به تکرار جراحی وجود داشته باشد.
علائم هشداردهنده‌ای که نباید نادیده گرفت
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه می‌کنید، حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید. این نشانه‌ها ممکن است علامت آسیب جدی به قرنیه باشند:
-
تاری دید مداوم یا افزایش‌یابنده
-
حساسیت شدید به نور
-
درد چشم به‌خصوص در مرکز چشم
-
مشاهده هاله یا رنگین‌کمان اطراف منابع نوری
-
اشک‌ریزش شدید یا سوزش غیرطبیعی
- بیشتر بخوانید : بلفاروپلاستی چشم تهران
انواع پیوند قرنیه
با توجه به نوع آسیب، پزشک یکی از روش‌های زیر را انتخاب می‌کند:
۱. پیوند کامل (Penetrating Keratoplasty – PK)
در این روش، تمام ضخامت قرنیه برداشته و با قرنیه اهداکننده جایگزین می‌شود. این تکنیک بیشتر برای مواردی مثل زخم یا قوز پیشرفته قرنیه به کار می‌رود.
۲. پیوند لایه‌ای (Lamellar Keratoplasty)
در این روش فقط بخشی از لایه‌های قرنیه تعویض می‌شوند. انواع مختلفی از پیوند لایه‌ای وجود دارد:
-
DALK (پیوند لایه‌ای قدامی عمیق): برای کراتوکونوس و زخم‌های سطحی.
-
DSAEK / DMEK (پیوند لایه اندوتلیال): برای بیماری‌های اندوتلیال مانند دیستروفی فوچس.
روند انجام پیوند قرنیه
پیوند قرنیه معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و بیمار همان روز مرخص می‌شود. مراحل کلی آن به این صورت است:
-
بی‌حسی: معمولاً با بی‌حسی موضعی و گاهی عمومی انجام می‌شود.
-
برداشتن قرنیه آسیب‌دیده: جراح با دقت لایه آسیب‌دیده را خارج می‌کند.
-
کاشت قرنیه جدید: با استفاده از بخیه‌های مخصوص، قرنیه جدید جایگزین می‌شود.
-
مراقبت‌های بعد از جراحی: استفاده از قطره‌های آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب، رعایت نکات بهداشتی، پرهیز از فعالیت‌های سنگین و معاینه منظم توسط پزشک.
-
اطلاعات بیشتر درباره : بلفاروپلاستی چشم کرج
خطرات و عوارض احتمالی
مثل هر جراحی دیگری، پیوند قرنیه نیز با خطراتی همراه است. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
-
رد پیوند (علائمی مثل قرمزی، کاهش دید، درد و حساسیت به نور)
-
عفونت چشم
-
افزایش فشار چشم (گلوکوم)
-
آستیگماتیسم یا تاری دید ناشی از تغییر در انحنای قرنیه
-
نیاز به تکرار جراحی
نکته مهم اینجاست که با رعایت دقیق دستورات پزشک و شرکت در معاینات دوره‌ای، احتمال بروز این عوارض به حداقل می‌رسد.
بهبودی بعد از جراحی پیوند قرنیه
فرایند بهبودی می‌تواند بین چند هفته تا چند ماه طول بکشد. دید کامل معمولاً بعد از ۶ تا ۱۲ ماه به حالت نرمال می‌رسد، به‌ویژه در پیوندهای کامل. در برخی موارد، بیمار نیاز به عینک یا لنز برای اصلاح دید دارد.
آیا پیوند قرنیه همیشه موفق است؟
طبق آمار، بیش از ۹۰٪ موارد پیوند قرنیه موفقیت‌آمیز هستند، به‌خصوص اگر بیمار مراقبت‌های بعد از عمل را جدی بگیرد. عواملی که در موفقیت نقش دارند شامل علت پیوند، وضعیت سلامت چشم، سن بیمار و تجربه جراح است.
بیشتر بخوانید : لیزیک چشم کرج
سخن پایانی
جراحی پیوند قرنیه، یک راه‌حل نجات‌بخش برای افرادی است که به دلیل بیماری، آسیب یا ژنتیک، بینایی خود را از دست داده‌اند. اگرچه واژه “جراحی” ممکن است در ابتدا ترسناک باشد، اما با پیشرفت‌های پزشکی امروز، این عمل بسیار ایمن و اثربخش است. مهم‌ترین نکته، تشخیص به‌موقع و مراجعه زودهنگام به چشم‌پزشک متخصص است. اگر علائمی از ضعف بینایی یا درد غیرعادی در چشم خود حس می‌کنید، وقت را تلف نکنید.
سوالات متداول درباره پیوند قرنیه
۱. آیا پیوند قرنیه درد دارد؟
خیر. جراحی با بی‌حسی انجام می‌شود و درد پس از عمل معمولاً با دارو کنترل می‌شود.
۲. چه مدت بعد از پیوند می‌توان کارهای روزمره را انجام داد؟
فعالیت‌های سبک پس از چند روز ممکن است، اما فعالیت‌های سنگین باید چند هفته به تعویق بیفتند.
۳. آیا احتمال برگشت مشکل وجود دارد؟
در صورتی که بدن پیوند را پس بزند یا دچار عفونت شود، ممکن است نیاز به درمان مجدد یا پیوند جدید باشد.
📢ما را در اینستاگرام همراهی کنید