آشنایی با بیماری شبکیه چشم
شبکیه چشم یکی از مهم‌ترین بخش‌های چشم است که نقش کلیدی در بینایی دارد. هرگونه آسیب یا بیماری در این ناحیه می‌تواند منجر به کاهش دید یا حتی نابینایی شود. در این مقاله به‌زبان ساده و درعین‌حال علمی، به بررسی آشنایی با بیماری شبکیه چشم، علائم هشداردهنده، روش‌های تشخیص و جدیدترین راه‌های درمان می‌پردازیم.
شبکیه چشم چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
شبکیه (Retina) لایه‌ای نازک از سلول‌های عصبی است که در قسمت پشتی کره چشم قرار دارد. این لایه مانند حسگر دوربین عمل کرده و نور ورودی را دریافت و به سیگنال‌های عصبی تبدیل می‌کند تا از طریق عصب بینایی به مغز منتقل شوند. بدون عملکرد درست شبکیه، مغز نمی‌تواند تصویر واضحی را دریافت کند.
بیماری‌های شایع شبکیه چشم
بیماری‌های شبکیه انواع مختلفی دارند که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
۱. رتینوپاتی دیابتی
افراد مبتلا به دیابت بیش از سایرین در معرض این بیماری قرار دارند. در رتینوپاتی دیابتی، عروق خونی داخل شبکیه دچار نشت یا انسداد می‌شوند که به تاری دید یا نابینایی منجر می‌شود.
۲. دژنراسیون ماکولا (AMD)
این بیماری بیشتر در افراد مسن رخ می‌دهد و به از بین رفتن مرکز بینایی (ماکولا) منجر می‌شود. دژنراسیون ماکولا دو نوع خشک و مرطوب دارد که نوع مرطوب آن شدیدتر و سریع‌تر است.
۳. پارگی و جداشدگی شبکیه
گاهی اوقات شبکیه به دلایل مختلفی ازجمله ضربه یا افزایش سن، از جایش جدا می‌شود. این وضعیت اورژانسی است و باید فوراً درمان شود، در غیر این صورت خطر نابینایی دائمی وجود دارد.
۴. التهاب شبکیه (رتینیت)
در اثر عفونت یا بیماری‌های خودایمنی، شبکیه ممکن است ملتهب شود. این التهاب می‌تواند با درد، تاری دید و نقاط کور همراه باشد.
۵. رتینوپاتی ناشی از فشار خون بالا
افرادی که دچار فشار خون مزمن هستند ممکن است با آسیب‌دیدگی عروق شبکیه روبه‌رو شوند که منجر به کاهش کیفیت بینایی می‌شود.
علائم هشداردهنده بیماری‌های شبکیه
- دیدن لکه‌های سیاه یا مگس‌پران
- تاری دید ناگهانی
- دید موج‌دار یا کج
- کاهش میدان دید (به‌ویژه از اطراف)
- نورهای چشمک‌زن در میدان دید
- از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم
توجه: اگر هرکدام از این علائم را تجربه کردید، حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام، شانس درمان موفق را چندین برابر می‌کند.
بیشتر بخوانید : بلفاروپلاستی چشم تهران
روش‌های تشخیص بیماری‌های شبکیه
برای تشخیص مشکلات شبکیه، چشم‌پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
-
افتالموسکوپی: بررسی پشت چشم با دستگاه مخصوص
-
آنژیوگرافی فلورسئین: تزریق ماده رنگی برای مشاهده عروق شبکیه
-
OCT (تصویربرداری مقطعی با انسجام نوری): اسکن دقیق از لایه‌های شبکیه
-
تست میدان بینایی: بررسی گستره بینایی بیمار
-
عکسبرداری فوندوس: تهیه تصویر دقیق از شبکیه
روش‌های درمان بیماری‌های شبکیه چشم
درمان به نوع بیماری، شدت آسیب و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد. برخی از متداول‌ترین درمان‌ها عبارتند از:
۱. لیزر درمانی
در بسیاری از بیماری‌ها مانند رتینوپاتی دیابتی یا پارگی شبکیه، لیزر برای ترمیم عروق یا چسباندن شبکیه به کار می‌رود. این روش غیرتهاجمی و مؤثر است.
۲. تزریق داخل چشمی
داروهایی مانند آواستین یا ایلیا به‌صورت مستقیم داخل چشم تزریق می‌شوند تا رشد غیرطبیعی عروق را مهار کنند (به‌ویژه در AMD مرطوب یا رتینوپاتی دیابتی).
۳. عمل جراحی ویترکتومی
در مواردی که خونریزی یا جداشدگی شدید شبکیه وجود دارد، جراحی ویترکتومی برای تخلیه زجاجیه و ترمیم شبکیه انجام می‌شود.
۴. داروهای خوراکی یا تزریقی
در برخی از انواع التهاب شبکیه، از داروهای استروئیدی یا ضدالتهابی استفاده می‌شود.
۵. پایش و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
کنترل دیابت، فشار خون و چربی خون نقش کلیدی در پیشگیری و کنترل بیماری‌های شبکیه دارد. رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و ورزش منظم از عوامل مهم پیشگیری هستند.
اطلاعات بیشتر درباره : بلفاروپلاستی چشم کرج
جدیدترین روش‌های درمانی و تحقیقات نوین
علم چشم‌پزشکی هر روز در حال پیشرفت است. برخی روش‌های نوین عبارتند از:
-
درمان با ژن‌درمانی: در مواردی که مشکلات ژنتیکی منجر به آسیب شبکیه شده‌اند، ژن‌درمانی به‌عنوان راهی نوین در حال آزمایش است.
-
کاشت شبکیه مصنوعی (Bionic Eye): در افرادی که شبکیه عملکردی ندارد، ایمپلنت‌های الکترونیکی می‌توانند بخشی از بینایی را بازگردانند.
-
استفاده از سلول‌های بنیادی: برای بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده شبکیه به‌خصوص در AMD خشک، تحقیقات موفقی انجام شده است.
پیشگیری از بیماری‌های شبکیه
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. توصیه‌های زیر می‌تواند تا حد زیادی خطر بیماری‌های شبکیه را کاهش دهد:
سالی یک‌بار معاینه کامل چشم (مخصوصاً افراد بالای ۴۰ سال یا دیابتی)
کنترل دقیق قند و فشار خون
تغذیه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند ویتامین C، E، زینک و لوتئین)
استفاده از عینک آفتابی مناسب برای محافظت از نور UV
ترک سیگار و دوری از الکل
کاهش وزن اضافی و ورزش منظم
بیشتر بخوانید : لیزیک چشم کرج
جمع‌بندی
بیماری‌های شبکیه چشم اگر به‌موقع تشخیص داده شوند، در بسیاری از موارد قابل کنترل یا حتی درمان هستند. از آنجا که شبکیه نقش حیاتی در بینایی دارد، هر علامت مشکوکی را جدی بگیرید و در صورت نیاز به چشم‌پزشک مراجعه کنید. همچنین با رعایت سبک زندگی سالم و معاینات دوره‌ای، می‌توان احتمال بروز این بیماری‌ها را تا حد زیادی کاهش داد.
📢ما را در اینستاگرام همراهی کنید